Cây mắc mật - Lá mắc mật

Cây mắc mật (móc mật)

Mắc mật còn gọi là hồng bì núi hay củ khỉ, dương tùng (danh pháp hai phần: Clausena indica) là loài thực vật có hoa thuộc họ Cửu lý hương. Từ "mắc mật" là tiếng Tày - Nùng và có thể dịch thành "quả ngọt".

Cây mắc mật là loại cây gỗ nhỏ, cao từ 3 m đến 7 m, thường mọc trên núi đá vôi. Cây ra hoa vào tháng 3 đến tháng 6, đậu quả vào tháng 7 đến tháng 9. Quả và lá non dùng làm gia vị, lá và rễ được dùng trong đông y, ngoài ra lá cây cũng được dùng để cất tinh dầu. Cây mắc mật ít bị sâu bệnh, nếu trồng bằng hạt đến năm thứ 5 hay thứ 6 thì bắt đầu bói quả, nếu trồng từ cây ghép đến năm thứ 2 - 3 sẽ bắt đầu cho quả.

Tại Việt Nam, cây phân bố ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hà Nội, Thanh Hóa, Hòa Bình. Quả mắc mật có thể ăn tươi hoặc dùng để nấu, kho trong một số món ăn; lá mắc mật có tinh dầu thơm nên được dùng ướp trong các món vịt quay hay lợn quay tại Cao Bằng, Lạng Sơn.

Những món ăn đặc trưng như vịt quay ướp lá mắc mật, lợn quay mắc mật, lợn Mường hấp lá mắc mật... Khi lá mắc mật được nấu chung với những món trên sẽ tạo cho người dùng một mùi vị đặc trưng thoang thoảng hương vị núi rừng. Đây thực sự là một loại gia vị hết sức đặc biệt chỉ có tại Việt Nam.

Tác dụng của cây mắc mật

Trong đời sống:

- Quả mắc mật có vị hơi chua ngọt có thể ăn tươi hoặc dùng để nấu, kho trong một số món ăn. Quả mắc mật rất giàu hàm lượng vitamin C.

- Lá mắc mật có tinh dầu thơm nên được dùng trong các món vịt quay, lợn quay, kho cá... Lá có hàm lượng protein, sắt, mangan, canxi rất cao.

- Hạt mắc mật phơi khô xay thành bột, dùng để làm gia vị.

Đối với sức khỏe:

- Lá mắc mật có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan, có thể sản xuất thành sản phẩm chức năng.

- Tinh dầu quả mắc mật có tác dụng bảo vệ gan, giảm đau, là nguyên liệu để làm thuốc.

- Lá và rễ cây mắc mật được dùng làm nguyên liệu trong đông y.

Đánh giá của các cơ quan chuyên môn về các sản phẩm được điều chế từ mắc mật:

"Sản phẩm chức năng có tác dụng lợi mật, giúp kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan từ lá mắc mật và nghiên cứu nguyên liệu làm thuốc từ tinh dầu quả cây mắc mật Cao Bằng” do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cao Bằng phối hợp với Viện Dược liệu (Bộ Y tế) thực hiện đã được nghiệm thu, đánh giá kết quả nghiên cứu khá.

Trước đó, từ năm 2006-2007, hai đơn vị trên cũng đã thực hiện đề tài nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và tác dụng lợi mật, bảo vệ gan, giảm đau của một số cao chiết từ lá và quả mắc mật thu hái tại huyện Hòa An tỉnh Cao Bằng. Kết quả bước đầu cho thấy tinh dầu lá và tinh dầu quả mắc mật có tác dụng giúp giảm đau tốt, cao chiết quả có tác dụng lợi mật, cao chiết lá và tinh dầu quả có tác dụng ức chế men gan.

Qua gần 3 năm thực hiện (2009 - 2012), đề tài "Nghiên cứu sản xuất sản phẩm chức năng có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan từ lá và nghiên cứu nguyên liệu làm thuốc từ tinh dầu quả cây mắc mật Cao Bằng” đã xác định được dạng chiết có tác dụng dược lý tốt là cao ethanol và phân đoạn EtOAc có tác dụng lợi mật và giúp bảo vệ gan so với các phân đoạn khác.

Ngoài ra, cao chiết ethanol còn có tác dụng giúp giảm đau, chống ôxy hóa, tác dụng chống viêm cấp, chống viêm mãn...

Lời kết

Cây mắc mật là một loại cây quý mọc nhiều ở Cao Bằng, Lạng Sơn... Ngoài chức năng dùng làm gia vị để chế biến một số món ăn, lá cây mắc mật còn có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa; tinh dầu quả mắc mật có tác dụng bảo vệ gan, làm giảm đau.

Giá bán (tất cả lá và trái đều là hàng Lạng Sơn. Có một số là hàng của Đắk Lắk, Gia Lai nhưng có mùi vị và chất lượng hơi khác với loại được trồng ở Lạng Sơn):

- Lá mắc mật tươi: 80.000 đ/kg.

- Trái (quả) mắc mật tươi: 120.000 đ/kg (hàng đông lạnh).

- Trái (quả) mắc mật khô: 160.000 đ/kg.

- Bột mắc mật: 170.000 đ/kg.

- Mắc mật muối: 50.000 đ/hũ (định lượng 350 gr quả tươi).

- Cây mắc mật giống: 40.000 - 100.000 đồng/cây.

Giao hàng miễn phí tận nơi (> 2kg) trong khu vực trung tâm Sài Gòn. Ngoài khu vực trên vui lòng tính thêm phí vận chuyển và bảo quản.

Mọi chi tiết vui lòng liên hệ:

Quang Phú Food Co.
Địa chỉ: 242/22 Tôn Đản, P.8, Q.4, Tp.HCM
ĐT: (08) 2240 7333
Hotline: 0919 337 477 (Mr Quang)
Email: quangphufood@gmail.com
Website: www.quangphufood.com